Τον δρόμο για νέες νομιμοποιήσεις κτισμάτων που θεωρούνταν αυθαίρετα ανοίγει η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας υπέρ της συνταγματικότητας του ν.4178/13, δημιουργώντας πλέον εύλογες προσδοκίες για την επόμενη νομοθετική ρύθμιση. Η απόφαση θέτει την 28η Ιουλίου 2011 ως τη νέα «κόκκινη γραμμή» για τη νομοθεσία για τα αυθαίρετα, έναντι της 31ης Δεκεμβρίου 1983.
Η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα αυθαίρετα δεν έχει ακόμα καθαρογραφεί, επομένως τα επιχειρήματα υπέρ της συνταγματικότητας του ν.4178/13 και η ακριβής διατύπωσή τους δεν είναι ακόμα γνωστά. Το μόνο -ιδιαίτερα σημαντικό- που έχει «διαρρεύσει» είναι ότι εξαιρεί (κρίνοντας αντισυνταγματική) τη δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτων σε βάρος των οποίων υπάρχουν τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις, επικαλούμενο την αρχή διάκρισης των εξουσιών.
Ποια είναι τα βασικά σημεία που σηματοδοτεί η απόφαση;
Κατ’ αρχήν, όπως έδειξε ο τρόπος διαχείρισης από το υπουργείο Περιβάλλοντος της ακύρωσης του ν.4014/11 το 2013, ουσιαστικά ακόμα και αυτοί που έχουν σε βάρος τους αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις, επί της ουσίας δεν θίγονται. Το ΥΠΕΚΑ δεν έχει τον μηχανισμό ώστε να εντοπίσει για ποιες από τις 700.000 δηλώσεις του ν.4014/11 και 4178/13 υπάρχει αμετάκλητη δικαστική απόφαση.
Οι μόνοι «τακτοποιημένοι» αυθαιρετούχοι που κινδυνεύουν να χάσουν την ασυλία που τους παρέχει η ρύθμιση είναι όσοι βρίσκονται εκ νέου «στα δικαστήρια» με άλλον ιδιώτη ή φορέα, ο οποίος θα μπορεί με βάση τη νέα απόφαση του ΣτΕ να ζητήσει την ανάκληση της πράξης «τακτοποίησης». Τους υπόλοιπους, πιθανότατα, ουδείς πρόκειται να τους αναζητήσει.
2. Με την απόφαση-σταθμό του ΣτΕ τερματίζεται οριστικά η νομοθετική ανασφάλεια σε σχέση με τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων. Συνεπώς, δημιουργείται ένα οριστικό νομικό καθεστώς σε σχέση με τις δηλωθείσες πολεοδομικές παρανομίες, ενώ διασφαλίζονται και τα έσοδα από τα αυθαίρετα στο Πράσινο Ταμείο. Υπενθυμίζεται ότι από τους δύο τελευταίους νόμους (ν.4014/11 και ν.4178/13) έχουν εισπραχθεί περίπου 1,2 δισ. ευρώ, ενώ αν συνυπολογιστεί και ο νόμος για τους ημιυπαίθριους (που έχει κριθεί συνταγματικός) το ποσό φθάνει τα 2,1 δισ. ευρώ.
3. Παράλληλα, εφόσον το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έχει δεχθεί ως νομικό επιχείρημα την ύπαρξη τετελεσμένων στο θέμα της αυθαίρετης δόμησης, δημιουργείται σε ενδιαφερόμενους εύλογη προσδοκία ότι οι ρυθμίσεις νομιμοποίησης αυθαιρέτων θα επεκταθούν ίσως και σε άλλες κατηγορίες (λ.χ. αυθαίρετα σε δασικές περιοχές) οι οποίες σήμερα εξαιρούνται από τη νομοθεσία.
4. Περαιτέρω, όπως επισημαίνουν πολλοί νομικοί, η υποχώρηση του ΣτΕ σ’ ένα από τα πιο εμβληματικά ζητήματα της νομολογίας του σηματοδοτεί αλλαγή σελίδας σε σχέση με τον τρόπο προσέγγισης της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας από το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο.
Υπενθυμίζεται ότι από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε «παύσει» όλες τις προσπάθειες νομιμοποίησης αυθαιρέτων πλην του νόμου Τρίτση (ν.1337/83), που όρισε ως «κόκκινη γραμμή» την 31η Δεκεμβρίου 1983.
Μεταξύ άλλων έχουν ακυρωθεί ο ν.720/1977, που έδινε εκτεταμένη δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση, ο ν.3044/02 που εξαιρούσε από την κατεδάφιση κατασκευές μετά το 1983 και ο ν.4014/11, που νομιμοποιούσε σχεδόν όλα τα αυθαίρετα, περίπου όπως και ο ν.4178/13.
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΑΛΙΟΥ
Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ