Η φύση έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να «επιστρέφει» στον άνθρωπο τις πράξεις του. Στις 22 Φεβρουαρίου 2013, το ρέμα της Ραφήνας ξεχείλισε προκαλώντας μεγάλες καταστροφές σε σπίτια και υποδομές σε πολλές περιοχές στα Μεσόγεια. Ο κόσμος των περιοχών που επλήγησαν ξεσηκώθηκε, οι Αρχές υποσχέθηκαν νέες μελέτες για την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής. Τι μπορεί όμως να γίνει για ένα ρέμα που είναι μπαζωμένο, χτισμένο, εγκιβωτισμένο, σε κάποιες περιοχές εντελώς εξαφανισμένο; Και μάλιστα όταν οι κλιματικές συνθήκες αλλάζουν και η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων αυξάνεται;
Το ρέμα της Ραφήνας, το Μέγα Ρέμα, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο. Πριν από λίγες ημέρες, το υπουργείο Υποδομών αποφάσισε να διαθέσει 1,4 εκατ. ευρώ επιπλέον, προκειμένου να εκπονηθεί μελέτη για τη διευθέτηση και την οριοθέτηση του ρέματος. Η προηγούμενη σύμβαση με το ίδιο αντικείμενο διαλύθηκε στα μέσα του 2013, άπρακτη. «Εχουν εκπονηθεί πολλές μελέτες για το συγκεκριμένο ρέμα, αλλά καμία δεν εφαρμόστηκε, όλες παρέμεναν στη θεωρία», λέει στην «Κ» ο κ. Γιώργος Τσακίρης, καθηγητής στο ΕΜΠ και διευθυντής του Κέντρου Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων. «Εν τω μεταξύ, τα Μεσόγεια άλλαξαν. Το αεροδρόμιο πήγε στα Σπάτα, η Αττική Οδός έφερε μόνιμους κατοίκους στα παλαιά εξοχικά προάστια, δημιουργήθηκαν μεγάλα εμπορικά κέντρα, οι άλλοτε αγροτικές περιοχές χτίστηκαν. Χαρακτηριστικό είναι ότι το ρέμα της Ραφήνας είναι σήμερα αποδέκτης των επιφανειακών απορροών όχι μόνο από το αεροδρόμιο και μεγάλου μέρους της Αττικής Οδού, αλλά και από τα εμπορικά κέντρα Smart Park και McArthur Glen στη Γυαλού».
Ιστορικό πλημμυρών
Η ανάπτυξη των Μεσογείων επιβάρυνε ένα ρέμα που ήδη δεχόταν νερό από δεκάδες μικρότερα ρέματα. Στο Μέγα Ρέμα καταλήγουν τα ρέματα Καλλιτεχ-νούπολης, Αγίας Παρασκευής, Σπάτων, Γέρακα, Λεονταρίου, Βακαλόπουλου, ο Βαλανάρης, το Λυκόρεμα. Επιπλέον, στο ρέμα της Ραφήνας έχει εκτραπεί ο άνω ρους του Ποδονίφτη. «Η έκταση που “αποχετεύει” το ρέμα της Ραφήνας φθάνει τα 140 τετ. χλμ.», λέει ο κ. Τσακίρης. «Ομως το μεγαλύτερο μέρος αυτού του τόσο σημαντικού ρέματος δεν έχει διαμορφωμένη διατομή ενώ σε πολλά σημεία έχει εκφυλιστεί, δεν έχει πια βάθος. Ετσι με την παραμικρή μπόρα, το ρέμα πλημμυρίζει».
Σύμφωνα με την απόφαση του υπουργείου Υποδομών, η αναγκαιότητα κατασκευής έργων διευθέτησης στο εν λόγω ρέμα προκύπτει από τη διαχρονική συμπεριφορά του. «Μεγάλες πλημμύρες στο παρελθόν προκάλεσαν όχι μόνο υλικές ζημιές αλλά και ανθρώπινα θύματα (1977), υπερχειλίσεις και καταστροφές τεχνικών έργων και γεφυρών (1988, 2013) και έθεσαν σε άμεσο κίνδυνο ανθρώπινες ζωές (πλημμύρα 22ας Φεβρουαρίου 2013, κατά την οποία πλημμύρισαν οικήματα και εγκαταστάσεις», αναφέρεται στην απόφαση. Επιπλέον, «υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση κατά τα τελευταία έτη στις χρήσεις γης στην εν λόγω περιοχή εξαιτίας της άναρχης δόμησης, του ελλιπούς σχεδιασμού, των ανθρωπογενών παρεμβάσεων και καταπατήσεων αλλά και της διαπιστωμένης κλιματικής αλλαγής. Αρκεί να σημειωθεί ότι κατά τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2009 εκτιμάται ότι κάηκε έκταση που αγγίζει το 30% της συνολικής έκτασης της λεκάνης απορροής Ραφήνας». Για τον λόγο αυτό, «η οριοθέτηση του ρέματος Ραφήνας και των συμβαλλόντων θα συντελέσει στην προστασία τόσο των ίδιων των ρεμάτων όσο και των ζωνών εκατέρωθεν της κοίτης τους από καταπατήσεις και αλόγιστες αλλαγές στις χρήσεις γης», καταλήγει η απόφαση.
Επιπλέον, όπως επισημαίνει το υπουργείο Υποδομών, το ρέμα πρέπει να διαμορφωθεί άμεσα και εν όψει της επέκτασης της Αττικής Οδού μέχρι τη Ραφήνα, της κατασκευής Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων (υπενθυμίζεται ότι το ΣτΕ «έκοψε» το σχέδιο ελλείψει οριοθέτησης του ρέματος Ραφήνας) και της κατασκευής μαρίνας δίπλα στην εκβολή του στη θάλασσα. Ειδάλλως, «οι όποιες εκ των υστέρων παρεμβάσεις για την προστασία των ρεμάτων θα είναι πλέον δυσχερείς και δαπανηρές».
«Η Ραφήνα κινδυνεύει από αυτό το ρέμα», λέει ο κ. Τσακίρης. «Κάθε χρόνο πλημμυρίζει και τα προβλήματα γίνονται κάθε χρόνο και χειρότερα, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Είναι λοιπόν σωστή η απόφαση να διευθετηθεί. Ωστόσο η διευθέτηση πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά, ώστε να διευκολύνει τη γρήγορη απομάκρυνση του νερού. Σε κάθε περίπτωση, ας μην περιμένουμε θαύματα. Κανένα ρέμα μέσα σε πόλη δεν μπορεί σήμερα να “αντέξει” τις μεγάλες ποσότητες νερού μιας ξαφνικής, έντονης βροχόπτωσης».
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΑΛΙΟΥ
Πηγή: Η Καθημερινή