Η κάλυψη μεγάλων αναγκών δεν συνεπάγεται την κατασκευή έργων πέραν της ανθρώπινης κλίμακας και αντίστοιχα μεγαλόπνοα projects δύναται να συνδεθούν με τακτικές μείωσης κόστους. Μεγάλο δεν σημαίνει απαραίτητα πιο ακριβό.
Aποκλειστική συνέντευξη στο περιοδικό RE+D
Μια μορφή της αρχιτεκτονικής, ο Sir Norman Foster μιλάει στο RED για τη σύγχρονη πόλη, την αρχιτεκτονική και το βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτιρίων τον οποίο υπηρετεί συνειδητά τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Θεωρείτε ότι η διαδικασία σχεδιασμού έχει καταλυτική επιρροή στην αρχιτεκτονική έκφραση;
F + P: Με την έννοια των εργαλείων που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας κατά τη διαδικασία σχεδιασμού, η σύγχρονη τεχνολογία με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή είχε αδιαμφισβήτητα αξιοσημείωτη επίδραση στην αρχιτεκτονική έκφραση κατά την περασμένη δεκαετία. Η τεχνολογία είναι ένα μέσον, όχι στόχος -οι στόχοι είναι ανέκαθεν κοινωνικοί- αλλά έχουμε πλέον τη δυνατότητα να κάνουμε πράγματα που θα έμοιαζαν απίθανα ακόμη και πριν από 20 χρόνια.
Πώς αυτό έχει στιγματίσει τον αστικό ιστό;
F+P: Περίπλοκες κατασκευές όπως η στέγη πάνω από τη Μεγάλη Αυλή του Βρετανικού Μουσείου, η κατασκευή και η προστατευτική επίστρωση του 30 St Mary Axe, Chesa Futura στην Ελβετία, η στέγη πάνω από την αυλή του Smithsonian και η βιβλιοθήκη στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου έχουν όλα υποστηριχθεί από νέες τεχνολογίες. Επιπρόσθετα, οι ίδιες τεχνολογίες μας έχουν βοηθήσει στο να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που ενέχει η κατασκευή βιώσιμων κτιρίων.
Πως αντιλαμβάνεστε ένα κτίριο; Ως χώρο, τόπο, επιφάνεια ή απλώς ως αντικείμενο;
F+P: Πρωτίστως, λαμβάνουμε υπόψιν μας τις ανάγκες και τις προσδοκίες των ατόμων που θα το χρησιμοποιήσουν.
Σε ποιο σημείο η Αρχιτεκτονική συναντά το Μνημείο;
F+P: Αναφορικά με το μέγεθος, είναι επιτακτικό όλα όσα σχεδιάζουμε να αντιστοιχούν σε ανθρώπινη κλίμακα, ανεξάρτητα από το πόσο μνημειώδες είναι το project. Ας πάρουμε για παράδειγμα το αεροδρόμιο του Πεκίνου, το οποίο ολοκληρώσαμε το 2008. Πρόκειται για το μεγαλύτερο, και πιο τεχνολογικά προηγμένο τερματικό σταθμό, ο οποίος εκτιμάται ότι θα φιλοξενήσει περίπου 50 εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο από το 2020, ωστόσο είναι σχεδιασμένος για να είναι κατανοητός σε ανθρώπινη κλίμακα.
Ανοικτός στα βλέμματα των περαστικών, ο σταθμός στεγάζεται από μια μονοκόμματη πάνινη στέγη. Γραμμικά παράθυρα στην οροφή συμβάλλουν στον προσανατολισμό και αποτελούν πηγή φυσικού φωτός και συνεπακόλουθα το φάσμα φωτός μεταβάλλεται από κόκκινο σε κίτρινο, καθώς κινείσαι μέσα στο κτίριο.
Εδώ, ο επιβάτης είναι αυστηρά συνειδητοποιημένος. Οι συνδέσεις των δημόσιων μεταφορικών μέσων έχουν πλήρως ολοκληρωθεί και οι αποστάσεις που πρέπει να διανύσουν οι επιβάτες ως πεζοί είναι σύντομες με λίγες αλλαγές επιπέδων. Η κάλυψη μεγάλων αναγκών δεν συνεπάγεται την κατασκευή έργων πέραν της ανθρώπινης κλίμακας και αντίστοιχα μεγαλόπνοα projects δύναται να συνδεθούν με τακτικές μείωσης κόστους. Μεγάλο δεν σημαίνει απαραίτητα πιο ακριβό.
Αντιλαμβάνεστε την Αρχιτεκτονική ως Τέχνη ή ως Επιστήμη;
F+P: Η Αρχιτεκτονική αντιπροσωπεύει το πάντρεμα μεταξύ τέχνης και επιστήμης. Αν ανατρέξει κανείς σε οποιαδήποτε περίοδο της ιστορίας, θα ανακαλύψει ότι η πιο προηγμένη αρχιτεκτονική έχει επιδιώξει τη χρήση της τελευταίας τεχνολογίας σαν όχημα για τη φυσική και καλλιτεχνική έκφραση -είτε πρόκειται για τις Πυραμίδες, είτε για τους Γοτθικούς Καθεδρικούς είτε για τον Πύργο του Eiffel.
Σήμερα, η επανάσταση στην ψηφιακή τεχνολογία έχει αξιοσημείωτη επιρροή στο τρόπο που τα κτήρια σχεδιάζονται και κατασκευάζονται, είτε με τη δημιουργία πρωτότυπων μοντέλων είτε ψηφιακών μοντέλών. Στην πράξη, αδιαμφισβήτητα έχουμε αναγνωρίσει την αξία των νέων τεχνολογιών, αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο υπολογιστής αποτελεί ένα ακόμη εργαλείο -όπως είναι το μολύβι.
Θεωρείτε ότι η σύγχρονη αρχιτεκτονική έχει να προτείνει κάτι συγκεκριμένο στη σημερινή κοινωνία;
F+P: Σε παγκόσμια κλίμακα, δύο είναι τα αστικά σενάρια που σήμερα εκτυλίσσονται, και συνδυασμένα έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ένα νέο είδος αρχιτεκτονικής. Το πρώτο σενάριο αφορά την εκρηκτική μεγέθυνση των πόλεων: το μέλλον της πόλης είναι το μέλλον της κοινωνίας. Από το 2050 προβλέπεται ότι το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού θα μετοικίσει στις πόλεις. Σε πολλές χώρες ο ρυθμός μεταβολής είναι αξιοσημείωτος.
Το φαινόμενο που διήρκησε 200 χρόνια στην Ευρώπη, τώρα ολοκληρώνεται μέσα σε 20 μόνο χρόνια στην Κίνα και την Ινδία.
Το δεύτερο σενάριο είναι η μεταβολή της ισορροπίας από τις επονομαζόμενες «αναπτυγμένες» στις «αναπτυσσόμενες» χώρες. Το 1939 το Λονδίνο αποτελούσε την πιο δημοφιλή πόλη του κόσμου με πληθυσμό 8,6 εκατομμύρια. Οι καθιερωμένες ευρωπαϊκές πόλεις έχουν υπερκεραστεί από έναν αριθμό μεγαλουπόλεων σε όλο τον κόσμο με πληθυσμούς άνω των 15 εκατομμύρια.
Αυτό εγείρει ορισμένα ερωτήματα: ποια είναι τα μοντέλα γι' αυτές τις νέες πόλεις και πώς προσαρμόζουμε υπάρχουσες κοινωνίες, ώστε να ενσωματώσουν αυξανόμενους πληθυσμούς;
Τριάντα χρόνια πριν, είχαμε υπολογίσει σε μεμονωμένα συστήματα μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης. Αυτό εξελίχθηκε σε ολόκληρα συστήματα κτιριακών εφαρμογών. Καθώς αποκτούσαμε περισσότερες γνώσεις σχετικά με τη διασύνδεση μεταξύ των ενεργειακών συστημάτων και του περιβάλλοντος, αρχίσαμε να αντιμετωπίζουμε το ζήτημα αυτό σε κλίμακα κοινωνίας -προσβλέποντας σε ολόκληρα αστικά τετράγωνα.
Πλέον, εφαρμόζουμε αυτό το σκεπτικό σε περιφερειακή κλίμακα. Συνεκδοχικά, οι τάσεις στην αρχιτεκτονική θα προδιαγράφονται πιθανώς από την παγκόσμια φιλοδοξία για ανάπτυξη ενός βιώσιμου τρόπου ζωής και για αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων που θα προκύψουν, καθώς οι αστικοί πληθυσμοί παγκοσμίως αυξάνονται και οι πόλεις μας μεταμορφώνονται.
Θεωρείτε ότι οι αρχιτέκτονες θα πρέπει να οραματίζονται τον τρόπο εξόδου από την οικονομική κρίση και να προτείνουν την πόλη του μέλλοντος;
F+P: Οι αρχιτέκτονες δεν δύνανται να λύσουν όλα τα προβλήματα του κόσμου, αλλά μπορούμε να σχεδιάσουμε αποτελεσματικά, οικονομικά και με βάση τις αρχές της βιωσιμότητας.
Θεωρείτε ότι η βιωσιμότητα πρέπει να εξετασθεί πιο προσεκτικά;
F+P: Ο όρος βιωσιμότητα έχει καταστεί μοντέρνος κατά την τελευταία δεκαετία. Εντούτοις, 998. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη οφείλεται στην αυξανόμενη ατμοσφαιρική συγκέντρωση των αερίων του «θερμοκηπίου» -με πιο σημαντικά το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο. Όμως, ελάχιστοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι στο βιομηχανικό κόσμο τα κτήρια καταναλώνουν μισή από την ενέργεια που εμείς παράγουμε και είναι υπεύθυνα για τις μισές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ η υπόλοιπη ευθύνη διαιρείται σχεδόν εξίσου στα μεταφορικά μέσα και τη βιομηχανία. Οι αρχιτέκτονες αδιαμφισβήτητα έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον επαναπροσδιορισμό αυτής της εξίσωσης.
Αυτό είναι κάτι που εξαρχής μας έχει κινητοποιήσει ως σχεδιαστές και μας προσφέρει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην πορεία μας. Προκειμένου να μπορούμε να συνεισφέρουμε στην εξέλιξη και πρόοδο του βιώσιμου σχεδίου, έχουμε εντάξει στο studio μας τη δική μας Ομάδα Έρευνας και Ανάπτυξης, η οποία περιλαμβάνει ένα Forum για τη Βιωσιμότητα. Το Forum ιδρύθηκε με σκοπό να εδραιώσει και να αναπτύξει τη βάση της πρακτικής γνώσης, ενώ μας επιτρέπει να αναπτύξουμε καλύτερη πρόσβαση στην πληροφόρηση σχετικά με νέα προϊόντα, υλικά και ερευνητικά συμπεράσματα.
Σε πολλά έργα έχουμε εφεύρει λύσεις χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που παρέχουν δραματική μείωση της μόλυνσης. Μερικά παραδείγματα είναι τα κεντρικά κτίρια γραφείων της Commerzbank στη Φρανκφούρτη, το νέο γερμανικό Κοινοβούλιο, (το Reichstag), το Greater London Authority Headquarters, το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο στο Βερολίνο, το Hearst Headquarters στη Νέα Υόρκη, και το Masdar initiative στο Abu Dhabi. Συνεργαζόμενοι με τη βιομηχανία έχουμε δημιουργήσει μια νέα γενιά υπερ-αποδοτικών ανεμογεννητριών και νέα συστήματα προστατευτικής επίστρωσης τοίχων που μπορούν να συγκεντρώσουν ηλιακή ενέργεια.
Πιστευετε ότι όλα καθοδηγούνται και προσδιορίζονται από την πολιτική;
F+P: Μέχρι ένα σημείο ναι. Οι αρχιτέκτονες δεν είναι οι ανάδοχοι των μεγάλης κλίμακας έργα, έτσι καθώς επιδιώκουμε να επιδράσουμε στις βιώσιμες αναπτύξεις, εν τέλει είμαστε τόσο ισχυροί όσο η άποψη μας.
Aναδημοσίευση από το περιοδικό RE+D
Γιάννης Δ. Παπαδομαρκάκης
http://www.ered.gr/gr/newInside.php?art=29442