Είναι αποκαλυπτική η δήλωση εκπροσώπου της Ε.Ε. ενώπιον της επιτροπής καθορισμού του Γ' Πακέτου Ντελόρ, που δόθηκε ως απάντηση στις αιτιάσεις του εκπροσώπου της Ιταλίας ότι είναι Μεγάλο το Πακέτο: «Μην ανησυχείτε, διότι θα τους βάλουμε τέτοιους όρους ώστε να μην μπορούν να το απορροφήσουν γρήγορα». (Χωρίς, βέβαια, καμία ελληνική αντίδραση).
Καμία απ' τις γνωστές «ασθένειες» των προηγούμενων νόμων λοιπόν δεν αντιμετωπίζει ο νέος νόμος, απλώς τις μεταθέτει σε άλλους φορείς (π.χ. στις τράπεζες), πλην του τρόπου απόδοσης της επιδοτήσεως. Αναλυτικά ο νέος νόμος:
1 Διατηρεί την υποχρέωση υποβολής οικονομολογικής μελέτης ως προϋπόθεση για την απόδειξη της αποτελεσματικότητας της επένδυσης. Λες και υπάρχει επιχειρηματίας στον κόσμο που να στήριξε την επιτυχημένη δράση του σε οικονομολογικές μελέτες... Απλώς δημιουργείται ο πρώτος κόμβος διαπλοκής.
2Εξακολουθεί να επιτρέπει τον προσδιορισμό του κόστους της επένδυσης διά της συντάξεως προϋπολογισμού, ο οποίος εξαρτάται από τον υποκειμενισμό των υπαλλήλων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
3Συναρτά το ύψος της από το λογιστικό κόστος της επένδυσης, σχηματίζοντας τρίτο κόμβο διαπλοκής, δημιουργώντας δι' αυτού, ουσιαστικά, αθέμιτο ανταγωνισμό εις βάρος των μικρών, διότι ενώ ο «μικρός» έχει δυνατότητες να επιτύχει μικρότερο κατασκευαστικό κόστος έναντι του μεγάλου, δεν του επιτρέπει να «κερδίσει» από αυτή τη διαφορά, ενισχύοντας την ανταγωνιστική του θέση έναντι της οικονομίας κλίμακας που συνοδεύει τις μεγάλες μονάδες. Και όχι μόνο αλλά, καθιστώντας αδιάφορο το κόστος κατασκευής της μονάδος, αφού η επιδότηση συναρτάται απ' τα λογιστικά αποτελέσματα και όχι όπως θα έπρεπε ανεξάρτητα από αυτά, επιβραβεύοντας, σε τελευταία ανάλυση, τους ανίκανους να περιορίσουν το κόστος.
4Βέβαια, χωρίς να επιτρέπεται να διαφεύγει της προσοχής μας η αλλοίωση των λογιστικών αποτελεσμάτων και κυρίως ο υποκειμενισμός του ελέγχου τους, όπου αναπτύσσεται, και μάλιστα άνευ ουσιαστικού αποτελέσματος, αφού κανείς δεν πιστεύει ότι είναι δυνατόν τρεις υπάλληλοι να ελέγξουν τη γνησιότητα του πλήθους των πληρωμών και φυσικά το εύλογο της τιμολογήσεώς του και όσων λογιστικών επινοήσεων επιστρατεύσουν οι «οικονομολόγοι» της κάθε μονάδος. Κάπως έτσι έχουμε έναν ακόμη, τον τέταρτο, κόμβο διαπλοκής.
5Η επιβολή κατάθεσης εγγυητικής επιστολής για την ανάληψη προκαταβολής εκ του ποσού της εγκρινόμενης επιδοτήσεως, υπό τις σημερινές συνθήκες των ελληνικών τραπεζών, είχε βεβαία την κατάληξη που η κοινή γνώμη πληροφορήθηκε πρόσφατα. Δηλαδή, καταθέσεις πλαστών εγγυητικών επιστολών. Με αξιοσημείωτη την παρατήρηση ότι αυτή επιβλήθηκε σε περίοδο που είχε αποκαλυφθεί η κατάθεση πληθώρας πλαστών εγγυητικών επιστολών κατά την υπογραφή των συμβάσεων κατασκευής δημοσίων έργων. Για να περιοριστεί αυτό το φαινόμενο, ο όρος αυτός έπρεπε να έχει συνοδευτεί για την απ' ευθείας επικοινωνία της αρμοδίας υπηρεσίας με την τράπεζα που εκδίδει την εγγυητική επιστολή, ώστε να μην υπάρχει κενό της εξασφαλιστικής διαδικασίας.
Επενδυτική άπνοια
Τομή, βέβαια, του υφιστάμενου καθεστώτος είναι οι ρυθμίσεις που καθορίζουν τις καταβολές της επιδοτήσεως, οι οποίες πράγματι είναι τολμηρές αλλά επιβαλλόμενες, όπως επίσης και η γενναία μείωση του ύψους των εγγυητικών επιστολών.
Είναι προφανές ότι η άπνοια, που έχει επικρατήσει στον παραγωγικό τομέα θα συνεχίζεται και ότι δεν θα επιτευχθεί αναπτυξιακή δυναμική όσο το ύψος των επιδοτήσεων παραμένει στα μεγέθη που έχουν μειωθεί από προγενέστερους νόμους.
Το πρόβλημα είναι πλέον εκρηκτικό και μάλιστα υπό τη σημερινή οικονομική δυσπραγία, ιδιαίτερα στις προβληματικές παραμεθόριες περιοχές, παρά τη μείωση της εθνικής συμμετοχής την οποία έχει επιτρέψει η Ε.Ε., ακριβώς εξ αυτού του λόγου.
Είναι λοιπόν απολύτως απαραίτητη η αύξηση του ποσοστού επιδοτήσεων κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες για επενδύσεις κάθε μορφής μεγέθους και σε κάθε περιοχή της χώρας.
Προτάσεις
Τα βασικά και επικίνδυνα μειονέκτημα που εμφανίζει ο νέος αναπτυξιακός νόμος πρέπει να αντιμετωπιστούν, οι λύσεις είναι άμεσες και έχουν ως εξής:
α. Κατάργηση την οικονομολογικής μελέτης.
β. Αντικειμενοποίηση κοστολόγησης κάθε επένδυσης. Στο καίριο αυτό ζήτημα, που είναι ο προσδιορισμός του κόστους μιας επένδυσης, θα μπορούσε, για παράδειγμα: να καθοριστεί το κόστος της επένδυσης στα ξενοδοχεία ανά κλίνη και κατηγορία, προσαυξανόμενο σε ειδικές συνθήκες, (μετατροπή παραδοσιακών, υποθεμελιώσεις κ.λπ.)· να καθοριστεί το κόστος μιας βιομηχανίας-βιοτεχνίας με επιμερισμό του κόστους της σε κόστος κτηριακών εγκαταστάσεων ανά κυβικό μέτρο κτηρίου και κόστος μηχανολογικού εξοπλισμού ανά δυναμικότητα παραγομένου προϊόντος κ.λπ.
Κάθε άλλος τρόπος καταδικάζει τη χώρα στη διαπλοκή και την εθνική οικονομία σε καθήλωση, όπως απέδειξε και η πρόσφατη πολιτική επέμβαση κατά της διαπλοκής, που κατέληξε στη διαπόμπευση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου.
γ. Τον περιορισμό του ελέγχου στην καλή ποιότητα των κατασκευών, το αμεταχείριστο του εξοπλισμού και την τήρηση των προδιαγραφών. Ας προσδιοριστεί το κόστος των επιδοτούμενων μονάδων-έργων με αυτόν τον τρόπο και ας παραμείνει ο αναλυτικός προσδιορισμός για εκείνες τις επενδύσεις για τις οποίες θα προβληθεί το «ανέφικτο της αντικειμενοποίησης τους κόστους τους». Τουλάχιστον έτσι θα προχωρήσουν οι περισσότερες επενδύσεις.
δ. Με αφορμή και τις πρόσφατες αποκαλύψεις για την πληθώρα των πλαστών επιταγών που κατατίθεντο για την ανάληψη της προκαταβολής, επιβάλλεται να εξευρεθεί άλλος τρόπος παροχής εγγυήσεων για την ανάληψη της προκαταβολής. Ενας από αυτούς θα ήταν η υποθήκευση του οικοπέδου, ή η διαχείριση του ποσού από εντεταλμένο τραπεζικό υπάλληλο ως υπόλογο.
Πέραν των ανωτέρω απαραίτητων βελτιώσεων, χρειάζονται πολύ περισσότερα και αυτά είναι η διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων οι οποίες θα επιτρέψουν να γίνει ανταγωνιστική η ελληνική παραγωγή. Είναι πρόδηλο ότι αυτά τα μέτρα προορίζονται για την αντιμετώπιση της έλλειψης παγίου κεφαλαίου και δεν αντιμετωπίζουν το κόστος παραγωγής.
Αλλωστε η επιδότηση παγίων για όσους διαθέτουν κεφάλαια αντισταθμίζεται μέσω των αποσβέσεων και των φορολογικών απαλλαγών. Γι' αυτό το μέγα ζήτημα της ελληνικής οικονομίας ουδόλως παίρνει μέτρα ο νόμος.
Δεν αρκεί η ενισχυμένη επιδότηση των καινοτόμων επιχειρήσεων έρευνας και τεχνολογίας, αφού ο «όγκος» της παραγωγής τους δεν μπορεί να αποτελέσει σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ, πέραν της αδυναμίας της χώρας και των εγχώριων επιχειρήσεων για προσφορά των μεγάλων δαπανών που απαιτεί η ανάπτυξή τους.
Αυτό το οποίο χρειάζεται είναι τα αυξημένα ποσοστά επιδοτήσεως και η καθιέρωση ρυθμίσεων, που να διευκολύνουν αφ' ενός τις επιχειρήσεις στη συγκρότηση παραγωγικών μονάδων μεγάλου μεγέθους, αφ' ετέρου τη συγκρότηση παραγωγικών μονάδων σε συνεργασία με αντίστοιχες του εξωτερικού, που θα καταστήσουν το κόστος παραγωγή τους ανταγωνιστικό στο διεθνές περιβάλλον.
*πολιτικός μηχανικός, διπλωματούχος ΕΜΠ