Στον «πάγο» έχουν μπει τα περισσότερα σχέδια για την ανέγερση νέων εμπορικών κέντρων στην Αθήνα και στην περιφέρεια, καθώς οι επενδυτές αναμένουν μέχρι να βελτιωθούν οι οικονομικές συνθήκες, αλλά και μέχρι να είναι πλέον οριστικές οι ανακατατάξεις που συνεχίζει να επιφέρει η κρίση στον εμπορικό χάρτη της χώρας.
Αν και τα υφιστάμενα εμπορικά κέντρα μετρούν μικρότερες απώλειες σε σχέση με τις μεμονωμένες παραδοσιακές επιχειρήσεις του λιανεμπορίου, από το 2012 έχουν απολέσει σημαντικό μέρος της δυναμικής τους, η οποία δεν οφείλεται μόνο στην κρίση, αλλά και στον κορεσμό ορισμένων περιοχών. Το 2011 λειτουργούσαν στην Αττική 18 εμπορικά κέντρα άνω των 10.000 τ.μ. και συνολικής επιφάνειας 550.000 τ.μ., εκ των οποίων τα 15 εντός Λεκανοπεδίου, συνολικής επιφάνειας 400.000 τ.μ. Οπως επισημαίνουν στην έρευνά τους για τα εμπορικά κέντρα οι Παύλος-Μαρίνος Δελλαδέτσιμας και Γιάννης Λουκάκης, η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα από τη Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Εμπόρων Βιοτεχνών Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), η χωροθετική κατανομή τους υποδηλώνει μια υπερσυγκέντρωση κατά μήκος των μεγάλων οδικών αξόνων, ενώ μελλοντικά υποψήφιες προς μεγάλες εμπορικές αναπτύξεις είναι η Ανατολική Αττική, τα Μεσόγεια, η Λαυρεωτική και η λιμενική ζώνη Πειραιά.
Επανασχεδιασμός
Ο κορεσμός, αλλά και το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις οι επενδυτικές προσπάθειες προσκρούουν σε πολεοδομικά ζητήματα, λόγω ακριβώς της ανυπαρξίας εμπορικής χωροταξίας, οδηγεί αρκετούς στο να πιστεύουν ότι όταν «κατακαθίσει ο κουρνιαχτός» θα πρέπει να επανασχεδιασθεί το μοντέλο ανάπτυξης των εμπορικών συγκεντρώσεων. Βασικά χαρακτηριστικά του νέου αυτού μοντέλου είναι εμπορικά κέντρα ενταγμένα στον αστικό ιστό της πόλης, κυρίως μέσω της επαναχρησιμοποίησης εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών κτιρίων, χωρίς ωστόσο η ανακαίνιση να αλλοιώνει τα βασικά χαρακτηριστικά της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Μάλιστα, στα κτίρια αυτά μπορούν να λειτουργούν όχι μόνο εμπορικές επιχειρήσεις, αλλά και συνεδριακά κέντρα και μουσειακοί χώροι.
Μια τέτοια λύση εκτιμάται ότι θα μπορούσε να εφαρμοσθεί στην Αθήνα, έτσι ώστε να αξιοποιηθούν παλιά βιομηχανικά κτίρια για την αναζωογόνηση του παρηκμασμένου κέντρου της πρωτεύουσας. Σε αυτήν την περίπτωση δε, εκτιμάται ότι η εμπορική ανάπτυξη δεν θα λειτουργούσε ανταγωνιστικά προς τις υφιστάμενες μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις –οι οποίες έτσι κι αλλιώς κλείνουν σήμερα λόγω της υποβάθμισης του κέντρου– αλλά συμπληρωματικά προς αυτές, ανεβάζοντας παράλληλα την αξία όλων των γύρω ακινήτων. Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το εμπορικό κέντρο Manufaktura στο Λοτζ της Πολωνίας.
Αλλη νέα τάση, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, είναι τα εμπορικά κέντρα ανοιχτού τύπου (open malls), επίσης με μεικτές χρήσεις και εντός του αστικού ιστού. Τέτοια εμπορικά κέντρα έχουν αναπτυχθεί στην Ολλανδία και στην Αγγλία. Στην Ελλάδα πρόταση για δημιουργία open mall στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας έχει κατατεθεί από την Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ).
ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΝΙΦΑΒΑ
Πηγή: Η Καθημερινή