Η συζήτηση για τις ακρογιαλιές έχει πολλές πτυχές και η μία αφορά όσους αποφεύγουν να απλώσουν την πετσέτα τους απευθείας στην αμμουδιά. Θέλουν ξαπλώστρα. Ας μην ξεκινήσουμε από αυτούς, ας πιάσουμε τους φυσιολάτρες που ζουν σαν Ροβινσώνες στις μικρές Κυκλάδες και άλλους εναλλακτικούς τόπους διακοπών. Είναι οικολόγοι και στην πλειονότητά τους καταδικάζουν τις παρεμβάσεις στον αιγιαλό, το όνειδος του αλεξηλίου, το ραχάτι του μοχίτο και τα ηχεία με τις μουσικές. Από την πλευρά τους διασφαλίζουν τον φυσικό τρόπο ζωής και όσα αυτό συνεπάγεται: οι αμμουδιές καλύπτονται απ' άκρου εις άκρον με πολύχρωμα αντίσκηνα, οι τριγύρω λόφοι έχουν γιρλάντες από χαρτί τουαλέτας και τα απορρίμματα συγκεντρώνονται σε πρόχειρες χωματερές.
Ασφαλώς υπάρχει διάκριση στις παραβάσεις. Το ανθρώπινο λίπασμα που παράγουν τα αντίσκηνα δεν ρυπαίνει όσο οι τσιμεντένιες προβλήτες. Οι ξενοδόχοι και οι επενδυτές κάνουν ζημιά μη αναστρέψιμη όταν επεκτείνονται στην ακρογιαλιά. Ερχόμαστε, όμως, αντιμέτωποι με την ίδια νοοτροπία, του ιδιώτη που αντιμετωπίζει τον δημόσιο χώρο ως κληρονομημένο οικόπεδο.
Το φρικιό στο ερημονήσι δεν θα μοιραστεί τον χώρο που καπάρωσε στην αρχή του καλοκαιριού, αλλά θα ορίσει χρήσεις γης για τον εαυτό του, τους διπλανούς και τους ευκαιριακούς επισκέπτες της παραλίας. Αν η δική του αισθητική επιτρέπει την κατασκευή μπάρμπεκιου από βότσαλα, θα το φτιάξει χωρίς να λάβει υπ' όψιν ότι ορισμένοι φρίττουν στη θέα των αυτοσχέδιων ψησταριών. Θεωρεί δικαίωμά του να κάνει μπουγάδα και να πλένει τα πιατικά εκεί που οι άλλοι κάνουν τις βουτιές τους. Δεν καταλαβαίνει ότι οι πράξεις του παραβιάζουν τον ζωτικό χώρο του άλλου.
Δεν αντιλαμβάνεται τη συλλογικότητα του δημόσιου χώρου.
Το νομοσχέδιο για τους αιγιαλούς ήταν μια καλή αφορμή για να ξεκινήσει η συζήτηση για τη χρήση των ακτών. Η πρωτοφανής αντίδραση των πολιτών έδειξε ότι υπάρχει ευαισθησία στα περιβαλλοντικά θέματα και ότι γενικώς οι ομορφιές δεν θα ξεπουληθούν για πενταροδεκάρες του φραπέ ούτε για φαραωνικές κατασκευές. Δεν θα ξεπουληθούν έτσι στα πρόχειρα. Μπορούμε, όμως, να βάλουμε και άλλες παραμέτρους, με βασική αρχή ότι οι ακρογιαλιές έχουν μήκος περί τα 200 χιλιόμετρα και καθένα από αυτά τα χιλιόμετρα έχει ιδιαιτερότητες. Δεν χωρούν γενικεύσεις.
Οι βασικές αρχές παραμένουν: να μην πέφτει μπετόν στην ακρογιαλιά, να υπάρχει αντιστοιχία κλίμακας σε σπίτια και ξενοδοχεία και τα λοιπά αυτονόητα. Από εκεί και πέρα αρχίζουν τα τοπικά που υπερβαίνουν τις αρχές μιας γενικής νομοθεσίας. Παράδειγμα: θα μπορούσε να οριστεί ότι τα ομπρελοκαθίσματα επιτρέπονται σε τόσο μήκος παραλίας, με τόσες ξαπλώστρες, τόσες ντουσιέρες, τόσα μέτρα μπαρ. Και ευρίσκεται η τοποθεσία που πληροί τους όρους. Και αν εκεί γεννούν αβγά οι χελώνες; Τα σημεία ωοτοκίας των καρέτα καρέτα είναι συγκεκριμένα. Το είδος προστατεύεται. Εκεί, λοιπόν, θα πρέπει να λειτουργήσει αλλιώς το κράτος: να απαγορεύσει οποιοδήποτε φως τη νύχτα, να απομακρύνει οποιοδήποτε αντικείμενο παρεμποδίσει την επιβίωση της μικρής χελώνας. Και να προβλεφθεί ότι όποιος ξενοδόχος βάλει στον κατάλογο του πρωινού «ομελέτα με αβγά χελώνας», θα σαπίσει σε κάποιο κάτεργο.
Η αλλαγή νοοτροπίας αφορά όχι μόνο την αντίληψη για το περιβάλλον αλλά και την κοινή γνώμη για την εφαρμογή των κανόνων. Αν απαγορεύεται η κατασκευή πρόχειρων καταλυμάτων κάπου, τούτο να ισχύει για όλους. Να μην υπερισχύει η εθνική ψυχοπονιά, που για κάθε παραθαλάσσιο αυθαίρετο οικισμό έχει την απάντηση «...ναι, αλλά ο Μπόμπολας...». Να μην υπάρχει ταξική διάκριση, αυτή που καταδικάζει τον επενδυτή αλλά υποστηρίζει τις παρανομίες των αδυνάτων: ένας γλυκούλης μακρυμάλλης με λουλουδάτη βερμούδα που στήνει παράνομη καντίνα σε υδροβιότοπο είναι καταδικαστέος, όσο γλυκούλης, όσο άνεργος και να είναι.
Καθώς όλα τούτα είναι εξαιρετικά δύσκολα και τα όποια αποτελέσματα διαπαιδαγώγησης θα φανούν σε δεκαετίες, ας καταγράψουμε τα στάδια: αυστηρή νομοθεσία που να απαγορεύει εν πρώτοις κάθε δραστηριότητα στην ακρογιαλιά, κατόπιν εξέταση κατά περίπτωση κάθε χιλιομέτρου και όταν με το καλό εκπολιτιστεί ο Ελληνας και μάθει να περνά απαρατήρητος, τότε να μιλήσουμε για τις μορφές της τουριστικής ανάπτυξης και το στυλ των διακοπών που καθένας επιθυμεί.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 15 Ιουνίου 2014
Κέζα Λώρη