Μετράει πια αντίστροφα ο χρόνος για την έναρξη των έργων της ανασυγκρότησης του κέντρου της Αθήνας με άξονα την Πανεπιστημίου, που θα σηματοδοτήσει η δημοπράτησή τους. Ολες οι μελέτες έχουν ολοκληρωθεί και οι εγκρίσεις έχουν δοθεί από καιρό. Θα είναι μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στην κυκλοφοριακή και λειτουργική οργάνωση της πόλης, που θα συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και θα φέρει πάλι τη ζωντάνια και άρα την ασφάλεια στις κεντρικές γειτονιές.
Πρόκειται για ένα έργο μεγάλης κλίμακας που εκτείνεται από την αρχή της λεωφόρου Αμαλίας, δηλαδή τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και τη Συγγρού, σε όλη την Πανεπιστημίου και εκτείνεται στην οδό Πατησίων ως τη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Σε πλάτος, περιλαμβάνει όλον τον δημόσιο χώρο από τη Σταδίου ως την Ακαδημίας και την πλατεία της Ομόνοιας. Αυτή είναι όμως η έκταση των φανερών αρχιτεκτονικών επεμβάσεων μόνο. Οι κυκλοφοριακές αλλαγές είναι ακόμη ευρύτερες και αποβλέπουν, σύμφωνα με το νέο Ρυθμιστικό της Αθήνας, στον περιορισμό της διαμπερούς κυκλοφορίας από το κέντρο της πόλης για να δοθεί μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χώρου στην προτεραιότητα του πεζού, στο ποδήλατο και στη δημόσια συγκοινωνία.
Δεν πρόκειται λοιπόν για μια μεμονωμένη παρέμβαση σε έναν κεντρικό δρόμο της πόλης, αλλά για μια αλλαγή κατεύθυνσης στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και οι συνθήκες ζωής, στο πρότυπο των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Και γι’ αυτό ακριβώς η ανασυγκρότηση του κέντρου, που είναι μέρος του Ρυθμιστικού, συνδέεται με ευρύτερες παρεμβάσεις που θα ακολουθήσουν, όπως η επέκταση του τραμ στα Πατήσια και η βελτίωση των προσβάσεων στο θαλάσσιο μέτωπο.
Για να μπορούν να γίνουν όλα αυτά και να υπάρχει μόνο βελτίωση στην ποιότητα ζωής των πολιτών, έγιναν πολλές διερευνητικές και στρατηγικές μελέτες από φορείς του Δημοσίου και το Πολυτεχνείο. Ολα ξεκίνησαν, όπως είναι λογικό, από τις κυκλοφοριακές μελέτες, για να εξεταστεί η δυνατότητα να αλλάξει η κυκλοφοριακή οργάνωση στο κέντρο χωρίς επιπτώσεις ακόμα και πέρα από τα όρια του δακτυλίου. Και όταν καταστάλαξαν οι βασικές επιλογές, έγιναν οι εξειδικευμένες κυκλοφοριακές μελέτες, με την ευθύνη του Αττικό Μετρό, στο οποίο απέδωσε η πολιτεία τη γενική διεύθυνση του έργου.
Οι μελέτες αυτές, που έχουν προδιαγράψει αναλυτικά τη ρύθμιση της κυκλοφορίας στο σύνολο του δακτυλίου, σε κάθε διασταύρωση χωριστά, και έχουν υπολογίσει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα με αφετηρία τις δυσμενέστερες παραδοχές, βγάζουν θετικό αποτέλεσμα για τη νέα κυκλοφοριακή οργάνωση του κέντρου. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην έκταση της παρέμβασης, όπως είναι αυτονόητο, αλλά στην ευρύτερη περιφέρεια του έργου, δηλαδή στο Κολωνάκι, στα Εξάρχεια και αλλού, όπως συμβαίνει διεθνώς σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Ο περιορισμός της διαμπερούς κυκλοφορίας θα βελτιώσει σαφώς την κυκλοφοριακή εξυπηρέτηση όσων κατοικούν στο κέντρο και όσων κινούνται με το αυτοκίνητο έχοντας για προορισμό το κέντρο.
Η καλή κυκλοφορία είναι απαραίτητο θεμέλιο μιας μεγάλης παρέμβασης, που έχει όμως πολύ ευρύτερους στόχους. Η συντονισμένη προσπάθεια της πολιτείας για την ανασυγκρότηση του κέντρου της πόλης έχει πολλές διαστάσεις που εκφράζονται με παράλληλα εξελισσόμενα έργα. Στη μητροπολιτική παρέμβαση που συνδέθηκε συμβολικά με τον ιστορικό άξονα της Πανεπιστημίου, διαμορφώνεται η ραχοκοκαλιά της ανασυγκρότησης αυτής. Οι μελέτες για την αρχιτεκτονική, οδική και περιβαλλοντική διαμόρφωση του δημόσιου χώρου και τη διέλευση του τραμ έγιναν με τη συνεργασία πολλών ευρωπαϊκών και ελληνικών γραφείων και πανεπιστημίων, και είναι πάνω από τριάντα. Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται μελέτες που είναι πρωτοποριακές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η αρχιτεκτονική προσέγγιση είναι αισθητικά απλή και εξαιρετικά λειτουργική με στόχο τη διαχρονική ανάδειξη του ιστορικού περιβάλλοντος του κέντρου της πόλης και τη διαμόρφωση πλατειών και πράσινων διαδρομών που θα προσκαλούν του πολίτες να συναντηθούν, να δουλέψουν, να ψωνίσουν, να διασκεδάσουν, και θα επεκτείνει την εμβέλεια των τουριστικών διαδρομών από την Πανεπιστημίου στην Ομόνοια και το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η περιβαλλοντική προσέγγιση θα συμβάλει στη μείωση της θερμοκρασίας τους ζεστούς μήνες, θα προσφέρει φυσική σκιά με τη φύτευση πολλών δέντρων και δροσιά με υδάτινα παιχνίδια, ενώ θα μειώσει δραστικά την ατμοσφαιρική και την ακουστική ρύπανση. Η πρωτοποριακή διαχείριση των νερών της βροχής δεν θα εξασφαλίσει μόνο την αυτονομία στο πότισμα και στο καθάρισμα της πόλης, αλλά θα είναι ταυτόχρονα μια αντιπλημμυρική προστασία.
Το τραμ, που θα κινείται πλέον χωρίς εναέρια καλώδια, θα συμβάλει στην καλύτερη συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση του κέντρου και στην αισθητική βελτίωση του περιβάλλοντος. Μαζί με την ευρύτερη ανασυγκρότηση του συγκοινωνιακού δικτύου και του μετρό, θα κάνει ευκολότερη την πρόσβαση στο κέντρο για το μεγαλύτερο μέρος του 24ώρου.
Η δυναμική των παρεμβάσεων αυτών, όπως συνδυάζεται με άλλες παράλληλες ενέργειες της πολιτείας σε όλα τα επίπεδα διοίκησης, θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα την επιδιωκόμενη κοινωνική και οικονομική αναβάθμιση του κέντρου. Και θα το επιτύχει αυτό γιατί αναδεικνύοντας το κέντρο της πόλης σε εύκολο και φιλικό στον άνθρωπο προορισμό θα συνδυάσει την εμπορική και πολιτιστική ανάπτυξη με τη συμβολική αναβίωση του πολιτικού και ιστορικού κέντρου, με την αναψυχή και την απόλαυση της πόλης για πολίτες από όλες τις γειτονιές και για τον τουρισμό. Το κέντρο θα ξαναγίνει η καρδιά της πόλης με τους όρους της δικής μας εποχής, που δίνει την προτεραιότητα στον άνθρωπο και έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
Ο κ. Παναγιώτης Τουρνικιώτης είναι καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και επιστημονικός σύμβουλος του Rethink Athens.
Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ